مردم نگران از دخالت رییس‏ جمهور

این گزارش در تاریخ 7 حوت برای روزنامۀ تحول تهیه و چاپ شد.

29روز مانده به روز رأی‏ گیری، تنور انتخابات همچنان گرمتر می‏شود. درحالیکه نامزدهای پیشتاز در پیکارهای انتخابات ریاست‏ جمهوری به سفرهای ولایتی شان و دیدار با مردم مشغول اند، روز سه‏ شنبه (13حوت) با شروع کارزار انتخابات شورای ولایتی، فضای انتخابات پرشورتر از گذشته شده است.

بالا گرفتن تب انتخابات و رویدادهای مرتبط با آن فضای کارزارهای انتخاباتی را حساس‏ تر ساخته و مردم نیز با حساسیت بیشتری این رویدادها را پیگیری می‏کنند. چنانکه اعلام انصراف قیوم کرزی از نامزدهای ریاست‏ جمهوری و اعلان حمایتش از زلمی رسول، دیگر نامزد ریاست‏جمهوری، درمیان مردم واکنش‏های متفاوتی را برانگیخت.

چند وقت پیشتر، بزرگان قومی جنوب و قبیلۀ درانی به کابل آمدند تا میان نامزدهای که از این قوم هستند، مذاکره کنند و ازمیان آنها یک نامزد را به ادامۀ پیکارهای انتخاباتی بفرستند. هرچند این گفتگوها در ارگ ریاست‏ جمهوری نیز به نتیجه نرسید و گفته می‏شد که رییس‏ جمهورکرزی از نتیجۀ کار این جرگه ناراضی بوده، با این حال، روز پنج‏شنبه  (15حوت) قیوم کرزی برادر رییس‏ جمهور و نامزد ریاست‏ جمهوری رسما اعلام کرد که از تیم اعتدال و برابری آقای رسول حمایت خواهد کرد.

آنچه که در این میان به نگرانی شهروندان دامن می‏زند، حدس و گمان‏هایی است مبنی بر دخالت کرزی در این مسئله. جلال آلتای دانش‏ آموختۀ دانشگاه کابل است. او می‏گوید «از همان اول گمان می‏رفت که زلمی رسول مورد حمایت آقای کرزی باشد. حالا که با نا رضایتی رییس‏ جمهور، قیوم کرزی به نفع زلمی رسول کنار رفت، من دیگر یقین دارم که او (رییس‏ جمهور) در انتخابات سال آینده، دخالت خواهد کرد». آلتای می‏گوید، کرزی به بهانۀ این که نمی‏خواهد مردم فکر کنند که او از برادرش (قیوم کرزی) حمایت می‏کنند، زمینه را برای حمایت از نامزد مورد نظرش فراهم ساخته است. وی نگرانی‏اش را از نتیجه دخالت در انتخابات چنین ابراز می‏کند « حمایت رییس جمهور کرزی از کاندیدای مشخص و استفاده از امکانات دولتی به نفع کاندیدای مورد نظر نه تنها یک امر غیر قانونی است که در حقیقت بی احترامی و بی ارزش شمردن ارداه اجتماعی و آرای مردمی نیز می باشد و این باعث خواهد شد که انتخابات نوپای کشور اعتبار هر چند اندک خود را نیز در اذهان عامه از دست بدهد».

این نگرانی‏ها به ویژه زمانی تقویت می‏شود که داستان حمایت رییس‏ جمهور را از یک نامزد مشخص، کمی به عقب برگردانیم. درست در زمان برگزاری نشست سالانۀ شانگهای که در حاشیه آن نشست، آقای کرزی با ولادمیر پوتین دیدار داشت. برخی رسانه‏ ها گزارش دادند که آقای کرزی در این دیدار، تلویحا به حضور یکی از نامزدهای ریاست‏ جمهوری کشور در آن دیدار، اشاره کرده بود. زمانی که زلمی رسول وزیر خارجه بود و در دیدار پوتین-‏ کرزی نیز حضور داشت.

ازسوی دیگر، به تصریح قانون و تعهدی که آقای کرزی به مردم داده است، وی نمی‏تواند در جریان انتخابات سال آینده، مداخله کند. ایمل فیضی، سخنگوی رییس‏جمهور نیز، درگفتگو با رسانه‏ ها گفته بود که رییس‏ جمهور نمی‏ خواهد برادرش در ادامۀ پیکارهای انتخاباتی باقی بماند، زیرا ممکن است این تصور درمیان مردم ایجاد شود که گویا، رییس‏ جمهور از برادرش در انتخابات حمایت خواهد کرد. اما، علی‏ یورش زمانی معتقد است که رییس‏ جمهور در این مسئله با مردم صادق نیست. او می‏ افزاید« به نظرمن رییس‏ جمهور از همان اولش هم، از قیوم کرزی حمایت نمی‏ کرد. نامزد مورد حمایت او، زلمی رسول بود. من فکر می‏کنم او برای پیروزی زلمی رسول حتما تلاش می‏کند». علی‏ یورش می‏گوید، گمانه‏ زنی‏ها چه در رسانه‏ ها و شبکه‏ های اجتماعیِ مجازی از اول نیز این بود که کرزی ممکن است از رسول حمایت کند.

به همین ترتیب، برخی نامزدهای ریاست‏ جمهوری نیز، از دخالت آشکار رییس‏ جمهور کرزی درکارزار انتخابات انتقاد کرده اند. چنانکه کمسیون مستقل انتخابات نیز درهمین زمینه، طی ارسال نامه یی، از ریاست‏ جمهور خواسته است در این مورد توضیح بدهد. عمده‏ترین دلیل شاکیان در این مورد، ظاهرا جرگۀ موسوم به جرگۀ سران قوم درانی و جنوب است. جرگۀ گمان می‏رود با حمایت آقای کرزی دایرشده بود.

در تازه‏ ترین مورد، بنیاد انتخابات شفاف و آزاد افغانستان (تیفا) نیز از مداخلۀ رییس‏ جمهور ابراز نگرانی کرده است. رییس‏ این بنیاد گفته است که دخالت رییس‏ جمهور در انتخابات، آثار زیانباری را به همراه خواهد داشت و می‏ تواند صدمۀ بزرگی به ملت بزند. این کمسیون پس از آن از دخالت حکومت در انتخابات ابراز نگرانی می‏کند که یک هفته پیش یک عضو "جرگه تقلیل کاندیداها" گفت که این جرگه به دستور رییس‏ جمهور کرزی ساخته شده است.

نگرانی از احتمال تقلب در انتخابات، باعث شده است تا برخی شهروندان نسبت به این روند، بدبین باشند. غفورالله یک دکاندار درشهرکابل، می‏گوید «اگر تقلب شود، دیگر فرقی نمی‏کند که من رأی بدهم یا ندهم». غفورالله از هدر رفتن رأیش نگران است و از کمسیون مستقل انتخابات می‏خواهد که، جلو دخالت کسانی را ممکن است نسبت به نتیجۀ انتخابات نگران باشند، بگیرد. او می افزاید «کمسیون مستقل انتخابات می‏تواند با قاطعیت جلو مداخله دیگران را بگیرد و نگذارد که کسی تقلب کند. اگر کمسیون نخواهد که از تقلب جلوگیری کند، پس نیازی نیست که ما رأی بدهیم».

واکنش کمسیون مستقل انتخابات اما در این مورد، احتیاط آمیز بوده است. ویس برمک از اعضای کمسیون مستقل انتخابات گفته بود که آنها درمورد شکایت بعضی نامزدها، نامۀ به ریاست‏جمهوری فرستاده اند. با این‏ وجود، تا کنون ریاست‏ جمهوری در مورد این نگرانی‏ ها صحبت مشخصی نداشته است. همچنین درمورد جلوگیری از تقلب در انتخابات نیز، میان نامزدهای ریاست‏ جمهوری و آقای کرزی، گفتگو نشده است. ازسوی دیگر، پس از آن‏که رییس‏ جمهور کرزی در انتخابات دور دوم ریاست‏ جمهوری به تقلب گسترده متهم شد، تلاش کرد تا در دور سوم، هیچ خارجیِ در مدیریت کمسیون مستقل انتخابات و کمسیون شکایات انتخاباتی حضور نداشته باشد. ایده ها و پیشنهاد‏های آقای کرزی نیز در ساختار و طرزالعمل کمسیون‏ های شکایات و مستقل انتخابات لحاظ شده است. به این ترتیب، کرزی موفق شده است تا به زعم خودش از مداخله مستقیم خارجی‏ ها در انتخابات جلوگیری کند، اما این نگرانی درمیان مردم افزایش یافته است که با کوتاه شدن دست خارجی‏ ها از دخالت مستقیم در انتخابات، دست کرزی در این کمسیون‏ ها بازتر نشود و وی با آزادی عمل بیشتری در کار هردو کمسیون دخالت نکند. این نگرانی به‏ ویژه زمانی تقویت می‏شود که در تعیین و تقرر کمشنران کمسیون مستقل انتخابات و کمسیون شکایت‏های انتخاباتی، حکومت نفوذ داشته است. زیرا این کمشنران با تأیید ریاست‏ جمهوری توظیف شده اند.

رفیع دانشجوی علوم سیاسی درکابل، می‏گوید «در تعیین کمشنران و اعضای کمسیون مستقل انتخابات، رییس‏ جمهور نقش دارد. واضح است که او کسانی را در کمسیون مقرر می‏کند که منافعش را حفظ کنند. در این صورت کرزی می‏تواند توسط حامیانش در کمسیون در نتیجۀ انتخابات دستکاری کند». وی عقیده دارد که اگر کرزی بخواهد در نتیجۀ انتخابات دخالت ورزد، هرگونه امیدواری نسبت به انتقال قدرت سیاسی و بهترشدن وضعیت کشور، بی‏ پایه خواهد بود.

بسیاری از شهروندان از دخالت حکومت در نتیجۀ انتخابات، نگرانند. مانند بسیاری از نامزدهای ریاست‏ جمهوری که به نحوی از دخالت ریاست‏ جمهوری ابراز نگرانی کرده اند. ازسوی هم، تصور می‏شود قیوم کرزی زیر سایۀ سنگین ارگ و برادرش حامدکرزی به نفع زلمی رسول کنار رفته است. همچنان، اشارۀ تلویحی کرزی به پوتین درمورد حضور یکی از نامزدهای انتخاباتی در نشست شانگهای، که جز زلمی رسول نمی‏تواند باشد، نگرانی شهروندان را ازتمایل رییس‏ جمهور به دخالت در انتخابات، تشدید می‏کند. تا کنون رییس‏ جمهور نیز در این مورد با مردم صادقانه صحبت نکرده است. ازسوی‏ هم، آقای کرزی متهم به تقلب در انتخابات دو دور گذشته است. چیزی که خود آقای کرزی آن را نشانۀ توطئه یا تلاش خارجی‏ ها در بدنام سازی انتخابات ریاست‏ جمهوری خوانده بود. علاوه برآن، روزگاری آقای کرزی به مردم گفته بود، دوست دارد یک بچۀ بلوچ یا یک هزارۀ یکاولنگ، رییس‏ جمهور شود. چیزیکه به معنای عدم دخالت کرزی در انتخابات و قدرت، می‏باشد. درچنین حالتی، اکنون شهروندان با نگاه دقیق‏تر، دوست دارند ببینند که رییس‏ جمهور به این حرفش، تا چه اندازه، صادق و متعهد می‏ماند. تا 29روزی دیگر، مردم در مورد این حرف رییس‏ جمهور قضاوت خواهند کرد.